TUMAC BSE No. 5: “Oryantalizm, Öz-Oryantalizm ve Türk Müziği” – Doç. Dr. Onur Güneş Ayas

TUMAC

4 Mayıs 2019 Cumartesi günü Türkiye Tarihi Evleri Koruma Derneği TÜRKEV’in katkılarıyla Dede Efendi Evi'nde gerçekleşen Türk Müziği Akademik Çevresi Bilim-Sanat Etkinlikleri'nin beşincisinde, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi İnsan ve Toplum Bilimleri Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Onur Güneş Ayas, “Oryantalizm, Öz-Oryantalizm ve Türk Müziği” başlıklı bir sunum yaptı.

SUNUM HAKKINDA

Oryantalizm, Edward Said’e kadar “Batı”nın “Doğu” hakkında bilgi edinme çabalarını ifade eden bir kavramdı. “Doğu”nun “Batı” tarafından temsil edilmesinin yol açtığı iktidar ilişkisine ilk dikkat çekenlerden biri olan Said, Oryantalist söylemin toplumlar ve kültürler arasındaki eşitsiz ilişkileri nasıl meşrulaştırıp “Şark”ı susturduğunu başarıyla gösterdi. Ancak “Şarklılar” üretimine bizzat katılmazlarsa, bu söylemin nasıl meşruiyet ve hegemonya kazanacağını ve nasıl farklı şekiller alabileceğini açıklamayı ihmal etti. Batı dışı toplumların kendi “Doğu” ve “Batı” imgelerini yaratarak kimliklerini inşa ettikleri bu öznellik alanını ifade etmek için, daha sonra “kendini Şarklılaştırma” ve öz-oryantalizm (self-orientalism) gibi kavramlar üretildi. “Oryantalizm, Öz-Oryantalizm ve Türk Müziği” başlığını taşıyan sunum, Türkiye’deki müzik tartışmalarını bu kavramsal çerçeve içinde yorumlamayı amaçlıyor. Türkiye’nin modernleşme ürecine öncülük edenler bir yandan bazı oryantalist klişeleri içselleştirdiler, bir yandan da Batılı oryantalizmin Türkler hakkındaki önyargılarına karşı mücadele ettiler. Bu iki tutumu uzlaştırmak için Türklüğün Batıyla uyumsuz, istenmeyen, “Şarklı” görünen özelliklerinin yansıtılacağı bir “iç öteki” yarattılar. İdeal Türk kimliğini de bunun zıddı olacak şekilde tanımladılar. Türk müziğinin Doğu-Batı-Türklük üçgeninde yeniden tanımlandığı alaturka-alafranga tartışması bu söylemlerin en yoğun şekilde kullanıldığı alanlardan biri oldu. Resmî müzik politikalarına karşı çıkanlar bile tersinden de olsa aynı oryantalist şablonları yeniden ürettiler. Türk Müziği Akademik Çevresi’nin düzenlediği Bilim-Sanat Etkinlikleri kapsamında gerçekleştirilecek olan etkinlik, müzik tartışmaları üzerinden bu şablonları tartışmak isteyenlere sesleniyor.

Doç. Dr. Onur Güneş Ayas

Lisans eğitimini İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümü’nde, yüksek lisans ve doktorasını aynı üniversitenin Sosyoloji Bölümü’nde tamamlayan Güneş Ayas 2010 yılında Bakırköy Türk Musikisi Vakfı Konservatuarı’ndan mezun oldu. Çeşitli yayınevlerinde editör ve yayın yönetmeni olarak çalıştı. Sosyal bilimlerin farklı dallarında çok sayıda kitabın tercümesini ve editörlüğünü üstlendi. İlk kitabı Dostoyevski’de Batı Sorunu: Rus Ruhu ve Evrensellik adıyla 2010 yılında yayımlandı. Bunu Musiki İnkılabı’nın Sosyolojisi: Klasik Türk Müziği Geleneğinde Süreklilik ve Değişim (2014), Barbar Batı: Bir Aimé Césaire Kitabı (2015), Müzik Sosyolojisi: Sorunlar-Yaklaşımlar-Tartışmalar (2015) ve Müziği Boğan Gürültü: İdeolojinin Kıskacındaki Musiki (2018) adlarını taşıyan kitapları takip etti. Musiki İnkılabı’nın Sosyolojisi Kültür Bakanlığı Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü ve Beyoğlu Belediyesi tarafından 2015 yılında “Yılın Türk Müziği Yazarı ve Kitabı” dalında Itrî Ödülü’ne layık görüldü. Etnomüzikoloji Derneği’nin kurucu üyesi olan Güneş Ayas, halen Yıldız Teknik Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi İnsan ve Toplum Bilimleri Bölümü’nde görev yapmaktadır.