ادای دین فرانسه به خارجیانی که در نهضت مقاومت با اشغالگران نازی‌ جنگیدند

تاریخ تازه‌ها

فردا چهارشنبه ۲۱ فوریۀ ۲۰۲۴ پیکر «میساک مانوشیان»، کمونیست ارمنی تبار نهضت مقاومت فرانسه، به همراه پیکر هم‌رزم و همسرش «ملینه مانوشیان» با برگزاری مراسمی رسمی وارد پانتئون، آرامگاه بزرگ مشاهیر فرانسه، خواهد شد. در این مراسم امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه، به نام ملت فرانسه به این مبارز کمونیست ارمنی تبار و همرزمان او ادای احترام خواهد کرد.

میساک مانوشیان زادۀ ۱۹۰۶ میلادی در آدیامان ترکیه و یکی از نجات یافتگان کشتار جمعی ارمنی‌ها به دست دولت عثمانی بود. او شاعر و روزنامه نگار بود. در سال ۱۹۲۵ به لبنان رفت و سپس در فرانسه ساکن شد. در جنگ جهانی دوم به نهضت مقاومت فرانسه پیوست. به گواهی اسناد، حملات پارتیزانی او و همرزمانش به اشغالگران نازی در فرانسه در تقویت روحیۀ مقاومت در میان فرانسوی‌ها بسیار اثرگذار بود.

نازی‌ها او را در نوامبر ۱۹۴۳ دستگیر کردند و در ۲۱ فوریۀ ۱۹۴۴، درست هشتاد سال پیش، به همراه ۲۲ تن از همرزمانش که ده تن از آنان یهودیان لهستانی و مجار بودند، در دژِ «موُن والرین» به جوخۀ اعدام سپردند. ملینه مانوشیان از کشتار نازی‌ها جان به در برد. پس از جنگ آموزگاری پیشه کرد و ۴۵ سال پس از مرگ شوهرش در ۶ دسامبر ۱۹۸۹ درگذشت. پیکر او را در گورستان «پاریزیَن ایوری» در نزدیکی پاریس به خاک سپردند. نخستین و دقیق‌ترین زندگینامۀ میساک مانوشیان را او نوشته است.

در فوریه ۱۹۴۴ نازی‌ها پوستر سرخ رنگی در ۱۵۰۰۰ نسخه در دیوارهای پاریس نصب کردند که در آن، تصویر‌ ده تن از محکومان به مرگ را چاپ کرده بودند. هفت تن از آنان یهودی بودند. در زیر عکس میساک مانوشیان نوشته بودند : ارمنی، سرکردۀ گروه، ۵۶ حمله، ۱۵۰ کشته و ۶۰۰ زخمی. در زیر تصویر دیگران نیز شمار حملات پارتیزانی هریک را نوشته بودند. قصد اصلی نازی‌ها از انتشار این پوستر اثبات مسئولیت یهودیان در حملات پارتیزانی نهضت مقاومت فرانسه و خرابکاری‌های آنان در خطوط حمل و نقل و راه‌آهن فرانسه بود.

این کارزار تبلیغاتی روی دیوارهای پاریس به زیان نازی‌ها تمام شد. آنان با این کار میساک مانوشیان را که فرد گمنامی بود به یک قهرمان تبدیل کردند. با آن پوستر مانوشیان برای نهضت مقاومت فرانسه به نماد شهادت و از خود گذشتگی برای فرانسه تبدیل شد.

پس از جنگ، «پوستر سرخ» منبع الهام شاعران، آهنگسازان و هنرمندان نامدار فرانسوی شد. در سال ۱۹۵۱ پُل الوار، شاعر کمونیست فرانسوی، شعری به افتخار «۲۳ هراس‌افکنِ خارجیِ شکنجه دیده و تیرباران شده به دست آلمان‌ها» سرود. در ۱۹۵۵ لویی آراگون نیز شعری با عنوان «پوستر سرخ» در ستایش گروه مانوشیان سرود. در ۱۹۶۱ «مونیک موُرِلی» و در سال ۱۹۶۶ «لئو فِره» شعر «پوستر سرخ» آراگون را به آواز خواندند.

شعر آراگون با این بیت‌ها به پایان می‌رسد:

بیست و سه تن بودند/ آنگاه که تفنگ‌ها رو سوی آنان شکوفیدند

بیست و سه تن بودند که زودهنگام دل‌هاشان را بخشیدند

بیست و سه بیگانه اما برادران ما بودند

بیست و سه عاشق زندگی تا سرحد مرگ

بیست و سه تن بودند و به هنگام فروافتادن فریاد می‌زدند: فرانسه

به مناسبت انتقال پیکرهای میساک و ملینه مانوشیان به پانتئون رئیس جمهور فرانسه مصاحبه‌ای اختصاصی با روزنامۀ اومانیته، ارگان حزب کمونیست فرانسه، کرده و در آن گفته است که با توجه به سرشتِ نبرد مانوشیان و همرزمانش با اشغالگران نازی، بهتر است نمایندگان راست افراطی فرانسه از شرکت در مراسم فردا خودداری کنند. به عقیدۀ او، جریان‌های راست افراطی فرانسه با اصول و هنجارهای جمهوری فرانسه بیگانه‌اند.

خانم مرین لوپن، رهبر حزب راست افراطیِ «اجتماع ملی»، این سخنان را توهین آمیز خوانده و گفته است که به هر حال در مراسم فردا شرکت خواهد کرد. حزب «اجتماع ملی» دنبالۀ «جبهۀ ملی» است که رهبر آن ژان مری لوپن، پدر مرین لوپن، بود. گذشتۀ جبهۀ ملیِ فرانسه برای بخشی از جامعۀ فرانسوی و حتی اروپاییان هراس‌آور است.

حقیقت این است که چندین جنبش نوفاشیستی منبع الهامِ جبهۀ ملی فرانسه بوده اند. برتر شمردن فرانسویان به اصطلاح اصیل و تنگ کردن عرصه بر فرانسویان خارجی تبار، پافشاری بر پیوند خونی و بیولوژیکی در شکل‌گیری ملت، ستیز با اتحادیۀ اروپا، مخالفت با حضور مهاجران به ویژه مهاجران غیراروپایی در فرانسه، دشمنی با سرآمدان فرهنگی و سیاسی و جز این‌ها، میراث ایدئولوژیکی جنبش‌های نوفاشیستیِ گذشته اند. این حزب در گذشته از توجیه کنندگان حکومت ویشی و مارشال پِتن بود.

اما از زمانی که مرین لوُپن رهبری جبهۀ ملی را به دست گرفت و سپس نام آن را به «اجتماع ملی» تغییر داد، گروه‌های بیشتری از مردم فرانسه به آن روی آوردند. این حزب اکنون یکی از حزب‌های پرطرفدار و شاید پرطرفدارترین حزب در فرانسه است. خانم مرین لوپن هنوز انتقاد اساسی و رادیکال به گذشتۀ حزب خود در زمانی که رهبر آن پدرش، ژان مری لوپن، بود نکرده است.

کارشناسان می‌پرسند، نمایندگان این حزب با چنین سابقه‌ای چگونه می‌توانند در مراسم بزرگداشت گروهی کمونیست و یهودی خارجی تبار در نهضت مقاومت فرانسه شرکت کنند؟